แนวข้อสอบ นายช่างปฏิบัติงาน (ปฏิบัติงานทางช่างเครื่องกล) สำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา

๑. คุณสมบัติผู้ดำรงตำแหน่ง (คุณสมบัติเฉพาะสำหรับตำแหน่ง)

ตำแหน่ง “นายช่างปฏิบัติงาน” มีบทบาทสำคัญในการบำรุงรักษาและดูแลระบบเครื่องจักร เครื่องยนต์ และอุปกรณ์ทางเทคนิคต่าง ๆ ของหน่วยงาน เพื่อให้การดำเนินงานเป็นไปอย่างราบรื่นและมีประสิทธิภาพ ดังนั้น ผู้สมัครควรมีคุณสมบัติและทักษะดังต่อไปนี้:

1. คุณสมบัติทั่วไป:
   • มีสัญชาติไทย
   • มีอายุไม่ต่ำกว่า 18 ปีบริบูรณ์
   • เป็นผู้เลื่อมใสในการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข
   • ไม่เป็นผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง กรรมการหรือผู้ดำรงตำแหน่งอื่นในพรรคการเมือง
   • ไม่เป็นผู้เคยต้องรับโทษจำคุกโดยคำพิพากษาถึงที่สุดให้จำคุกเพราะกระทำความผิดทางอาญา เว้นแต่ความผิดอันได้กระทำโดยประมาทหรือความผิดลหุโทษ
   • ไม่เป็นผู้มีกายทุพพลภาพจนไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ได้ ไร้ความสามารถ หรือจิตฟั่นเฟือนไม่สมประกอบ หรือเป็นโรคตามที่กำหนดในกฎ ก.ร.
2. คุณสมบัติเฉพาะสำหรับตำแหน่ง (ด้านการศึกษาและทักษะ):
   • คุณวุฒิการศึกษา:
     • ได้รับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) หรือประกาศนียบัตรวิชาชีพเทคนิค (ปวท.) หรือประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) หรือคุณวุฒิอื่นที่เทียบได้ในระดับเดียวกัน ในสาขาวิชาที่เกี่ยวข้องกับงานช่าง เช่น สาขาวิชาช่างกล ช่างยนต์ ช่างไฟฟ้า ช่างอิเล็กทรอนิกส์ ช่างเทคนิคการผลิต ช่างอุตสาหกรรม หรือสาขาอื่น ๆ ที่ ก.ร. กำหนดว่าใช้เป็นคุณสมบัติเฉพาะสำหรับตำแหน่งนี้ได้
   • ความรู้ความสามารถ:
     • มีความรู้ความเข้าใจในหลักการพื้นฐานทางช่างกล ช่างยนต์ ช่างไฟฟ้า และระบบเครื่องจักรกลต่าง ๆ
     • มีความสามารถในการตรวจ ทดสอบ สร้าง ซ่อม ประกอบ ดัดแปลง ติดตั้ง และบำรุงรักษาเครื่องยนต์และเครื่องจักรประเภทต่าง ๆ ได้เป็นอย่างดี
     • มีความรู้ความเข้าใจในหลักความปลอดภัยในการปฏิบัติงานช่าง และสามารถปฏิบัติตามกฎระเบียบด้านความปลอดภัยได้อย่างเคร่งครัด
     • สามารถอ่านแบบ เขียนแบบ และใช้เครื่องมือช่างต่าง ๆ ได้อย่างถูกต้องและเหมาะสม
     • มีความสามารถในการวิเคราะห์และแก้ไขปัญหาทางเทคนิคเบื้องต้นได้
     • สามารถทำงานเป็นทีม มีความรับผิดชอบ และมีวินัยในการทำงาน
     • มีความละเอียดรอบคอบในการทำงานและมีความมุ่งมั่นในการเรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ
   • ประสบการณ์ (ไม่บังคับ แต่จะเป็นประโยชน์):
     • หากมีประสบการณ์ในการปฏิบัติงานที่เกี่ยวข้องกับงานช่างกล ช่างยนต์ หรือช่างเครื่องจักร มาก่อน จะได้รับการพิจารณาเป็นพิเศษ

๒. กรอบเนื้อหาการสอบ (Exam Content Framework)

การสอบจะแบ่งออกเป็น 2 ส่วนหลัก โดยมีสัดส่วนข้อสอบและเนื้อหาย่อยดังนี้:

ส่วนที่ ๑ : ความรู้ความสามารถเกี่ยวกับกฎหมาย กฎ ระเบียบที่เกี่ยวข้อง (รวม 25 ข้อ)
(ครอบคลุมความรู้พื้นฐานที่ข้าราชการรัฐสภาพึงมี และกฎระเบียบที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติงานโดยทั่วไป)

1. พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการฝ่ายรัฐสภา พ.ศ. ๒๕๕๔ (10 ข้อ)
   • โครงสร้างและอำนาจหน้าที่ของฝ่ายรัฐสภา (รัฐสภา, สภาผู้แทนราษฎร, วุฒิสภา, สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร, สำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา)
   • หลักการบริหารราชการฝ่ายรัฐสภา
   • การจัดระเบียบบริหารราชการในส่วนกลางและส่วนภูมิภาค (ที่เกี่ยวข้อง)
   • การปฏิบัติราชการแทน
   • คณะกรรมการที่สำคัญ เช่น คณะกรรมการบริหารราชการฝ่ายรัฐสภา (ก.ร.)
2. พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการรัฐสภา พ.ศ. ๒๕๕๔ และที่แก้ไขเพิ่มเติม (10 ข้อ)
   • ประเภทของข้าราชการรัฐสภา
   • คุณสมบัติและลักษณะต้องห้ามของข้าราชการรัฐสภา
   • การบรรจุ การแต่งตั้ง การเลื่อนขั้นเงินเดือน
   • วินัยและการรักษาวินัย
   • การออกจากราชการ
   • หน้าที่ของข้าราชการรัฐสภา
3. กฎหมายและกฎระเบียบราชการอื่นที่ใช้ในการปฏิบัติงานในหน้าที่ (5 ข้อ)
   • พระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. ๒๕๔๐: หลักการเกี่ยวกับสิทธิในการรับรู้ข้อมูลข่าวสารของประชาชน
   • ระเบียบว่าด้วยการรักษาความลับของทางราชการ พ.ศ. ๒๕๔๔: หลักการเกี่ยวกับการจำแนกและการรักษาความลับของทางราชการ
   • กฎหมายว่าด้วยการจัดซื้อจัดจ้างและการบริหารพัสดุภาครัฐ (เฉพาะหลักการพื้นฐานที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติงานช่าง): เช่น ประเภทของการจัดซื้อจัดจ้าง, การตรวจรับพัสดุ, การบำรุงรักษา
   • พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน พ.ศ. ๒๕๕๔: หลักการพื้นฐานที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติงานช่าง (เช่น หน้าที่ของนายจ้าง/ลูกจ้าง, คณะกรรมการความปลอดภัย)
   • ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยงานสารบรรณ พ.ศ. ๒๕๒๖ และที่แก้ไขเพิ่มเติม (เฉพาะส่วนที่เกี่ยวข้องกับการติดต่อประสานงานในราชการ)

ส่วนที่ ๒ : ความรู้ในการปฏิบัติงาน (รวม 75 ข้อ)
(ครอบคลุมความรู้และทักษะเฉพาะทางที่จำเป็นสำหรับตำแหน่งนายช่างปฏิบัติงาน โดยอิงจาก “ลักษณะงานที่ปฏิบัติ” ที่คาดการณ์ได้)

1. หลักการพื้นฐานทางช่างกล ช่างยนต์ และช่างไฟฟ้า (15 ข้อ)
   • หลักการของแรง, พลังงาน, การเคลื่อนที่, กลศาสตร์เบื้องต้น
   • วงจรไฟฟ้าเบื้องต้น (กระแสตรง, กระแสสลับ, แรงดัน, ความต้านทาน, กำลังไฟฟ้า)
   • ประเภทของเครื่องมือช่างพื้นฐาน การบำรุงรักษาและการใช้งานอย่างถูกต้อง
   • วัสดุช่างประเภทต่าง ๆ (โลหะ, อโลหะ) คุณสมบัติและการเลือกใช้
2. ความรู้เกี่ยวกับเครื่องยนต์และส่วนประกอบ (20 ข้อ)
   • หลักการทำงานของเครื่องยนต์เบนซินและดีเซล (2 จังหวะ, 4 จังหวะ)
   • ระบบต่าง ๆ ของเครื่องยนต์:
     • ระบบเชื้อเพลิง (ปั๊ม, กรอง, คาร์บูเรเตอร์/หัวฉีด)
     • ระบบหล่อลื่น (ปั๊ม, กรอง, น้ำมันเครื่อง)
     • ระบบระบายความร้อน (หม้อน้ำ, ปั๊มน้ำ, พัดลม)
     • ระบบจุดระเบิด (คอยล์, หัวเทียน, จานจ่าย/กล่องควบคุม)
     • ระบบสตาร์ทและระบบประจุไฟ (แบตเตอรี่, ไดสตาร์ท, ไดชาร์จ)
   • การบำรุงรักษาตามระยะเวลาสำหรับเครื่องยนต์
3. ความรู้เกี่ยวกับเครื่องจักรกลและระบบที่เกี่ยวข้อง (15 ข้อ)
   • ระบบไฮดรอลิกและนิวเมติกส์ (หลักการ, ส่วนประกอบหลัก เช่น ปั๊ม, วาล์ว, กระบอกสูบ)
   • ระบบส่งกำลัง (เกียร์, เพลา, คลัตช์, สายพาน, โซ่)
   • เครื่องจักรพื้นฐานในโรงงาน/อาคาร (ปั๊มน้ำ, มอเตอร์ไฟฟ้า, พัดลม, เครื่องปรับอากาศขนาดใหญ่ – หากเกี่ยวข้องกับลักษณะงาน)
   • หลักการทำงานของเครื่องกำเนิดไฟฟ้า (Generator) และระบบไฟฟ้าสำรอง (UPS)
4. เทคนิคการบำรุงรักษา การตรวจซ่อม และการแก้ไขปัญหา (15 ข้อ)
   • การบำรุงรักษาเชิงป้องกัน (Preventive Maintenance) และเชิงแก้ไข (Corrective Maintenance)
   • ขั้นตอนการวินิจฉัยปัญหาเครื่องยนต์และเครื่องจักรเบื้องต้น
   • การถอดประกอบและประกอบชิ้นส่วนต่าง ๆ อย่างถูกวิธี
   • การอ่านคู่มือการซ่อมบำรุงและแบบทางเทคนิค (Blueprint, Schematic Diagram)
   • การใช้เครื่องมือวัดและทดสอบทางช่าง (เช่น มัลติมิเตอร์, เกจวัดแรงดัน, แคลมป์มิเตอร์)
5. ความปลอดภัยในการปฏิบัติงานและมาตรฐานการปฏิบัติงานช่าง (10 ข้อ)
   • กฎระเบียบและข้อบังคับด้านความปลอดภัยในการทำงานช่าง
   • อุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคล (PPE) และการใช้งานอย่างถูกต้อง
   • การจัดการและจัดเก็บสารเคมีอันตรายและของเสียจากการปฏิบัติงาน
   • การใช้และจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ์อย่างปลอดภัย
   • การป้องกันและระงับอัคคีภัยเบื้องต้นในพื้นที่ปฏิบัติงาน
   • การปฐมพยาบาลเบื้องต้นสำหรับอุบัติเหตุที่พบบ่อยในงานช่าง

ข้อเสนอแนะเพิ่มเติม:

• ลักษณะงานที่ปฏิบัติ: เพื่อให้ข้อสอบในส่วนที่ ๒ มีความเฉพาะเจาะจงและตรงกับความต้องการของหน่วยงานมากที่สุด ควรมีการกำหนด “ลักษณะงานที่ปฏิบัติ” ของตำแหน่งนายช่างปฏิบัติงานในหน่วยงานนั้น ๆ อย่างละเอียด เช่น ต้องดูแลเครื่องจักรประเภทใดเป็นพิเศษ (เช่น เครื่องปั่นไฟขนาดใหญ่, ระบบปรับอากาศกลาง, รถยนต์ราชการ, ระบบลิฟต์, ระบบควบคุมอาคาร) เพื่อนำมาปรับสัดส่วนและเนื้อหาย่อยในส่วนที่ ๒ ให้เข้มข้นในจุดที่จำเป็น
• รูปแบบข้อสอบ: ควรเป็นข้อสอบปรนัย (Multiple Choice) เพื่อความสะดวกในการตรวจและวัดผล