แนวข้อสอบ นักวิทยาศาสตร์ปฏิบัติการ กรมปศุสัตว์

การเข้าใจทฤษฎีและหลักการทางเคมีวิเคราะห์เป็นพื้นฐานสำคัญในการเลือกใช้วิธีวิเคราะห์ที่เหมาะสม

กระบวนการโคลนนิ่งคือการสร้างสิ่งมีชีวิตที่มีพันธุกรรมเหมือนต้นแบบ โดยการย้ายนิวเคลียสจากเซลล์ต้นแบบไปใส่ในเซลล์ไข่ที่นำนิวเคลียสออกแล้ว

การทดสอบแป้งใช้สารละลายไอโอดีน ถ้ามีแป้งจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำเงินเข้ม

ปัจจัยในการเจริญเติบโตของพืชได้แก่ น้ำ แสง แร่ธาตุ อุณหภูมิ และฮอร์โมนพืช

เซลล์ประสาทหรือนิวรอนเป็นหน่วยพื้นฐานของระบบประสาท ทำหน้าที่รับและส่งกระแสประสาท

การหายใจระดับเซลล์ให้พลังงานในรูป ATP ซึ่งเป็นพลังงานที่เซลล์สามารถนำไปใช้ได้ทันที

การเกิดปฏิกิริยาเคมีต้องมีสารตั้งต้น พลังงานก่อกัมมันต์ และสภาวะที่เหมาะสม เช่น อุณหภูมิ ความดัน ตัวเร่งปฏิกิริยา

สารประกอบอินทรีย์คือสารประกอบของคาร์บอนที่พบในสิ่งมีชีวิต มักมีพันธะระหว่างคาร์บอนกับไฮโดรเจน

การลำเลียงสารผ่านเยื่อหุ้มเซลล์มี 2 แบบหลัก คือ การลำเลียงแบบไม่ใช้พลังงาน (แพร่ ออสโมซิส) และแบบใช้พลังงาน (แอคทีฟทรานสปอร์ต)

แรงยึดเหนี่ยวระหว่างโมเลกุลมี 3 ชนิดหลัก คือ แรงแวนเดอร์วาลส์ พันธะไฮโดรเจน และแรงไดโพล-ไดโพล

การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมเป็นไปตามกฎของเมนเดล ซึ่งประกอบด้วยกฎการแยกตัวและกฎการรวมกลุ่มอย่างอิสระ

ฮอร์โมนคือสารสื่อสารทางเคมีที่ผลิตโดยต่อมไร้ท่อ ลำเลียงทางเลือด และควบคุมการทำงานของอวัยวะเป้าหมาย

พันธะเพปไทด์พบในโปรตีน เกิดจากการเชื่อมต่อระหว่างหมู่คาร์บอกซิลและหมู่อะมิโนของกรดอะมิโน

การรักษาสมดุลในร่างกายเรียกว่าโฮมีโอสเตซิส เป็นกระบวนการควบคุมสภาวะภายในร่างกายให้คงที่

ปฏิกิริยารีดอกซ์คือปฏิกิริยาที่มีการถ่ายโอนอิเล็กตรอน โดยมีทั้งการให้อิเล็กตรอน (ออกซิเดชัน) และการรับอิเล็กตรอน (รีดักชัน)

การสังเคราะห์โปรตีนเกิดขึ้นที่ไรโบโซม โดยมีการถอดรหัสจาก DNA เป็น mRNA และแปลรหัสเป็นสายโพลีเพปไทด์

น้ำระเหยจากแหล่งน้ำและพืช กลายเป็นไอน้ำในบรรยากาศ ควบแน่นเป็นเมฆ และตกลงมาเป็นฝน หิมะ หรือลูกเห็บ

การแบ่งเซลล์แบบไมโอซิสทำให้เกิดเซลล์สืบพันธุ์ที่มีโครโมโซมครึ่งหนึ่งของเซลล์ร่างกาย ทำให้รักษาจำนวนโครโมโซมในสิ่งมีชีวิตให้คงที่

พันธะไฮโดรเจนช่วยในการจับคู่เบสของ DNA การคงสภาพโปรตีน และทำให้น้ำมีคุณสมบัติพิเศษที่เหมาะกับสิ่งมีชีวิต

กรดนิวคลีอิกทำหน้าที่เก็บและถ่ายทอดข้อมูลทางพันธุกรรม โดย DNA เก็บข้อมูลพันธุกรรม และ RNA ช่วยในการแสดงออกของยีน

เซลล์โปรคาริโอตไม่มีเยื่อหุ้มนิวเคลียสและออร์แกเนลล์ที่มีเยื่อหุ้ม ในขณะที่เซลล์ยูคาริโอตมีเยื่อหุ้มนิวเคลียสและออร์แกเนลล์ที่มีเยื่อหุ้ม

การถ่ายทอดพลังงานเป็นไปตามกฎ 10% โดยสิ่งมีชีวิตในแต่ละลำดับขั้นจะได้รับพลังงานประมาณ 10% จากลำดับขั้นก่อนหน้า

ต้องระวังความปลอดภัยของข้อมูล การเข้าถึงของผู้รับ ความถูกต้องของข้อมูล และการยืนยันการรับรายงาน

ควรมีข้อมูลรหัสเครื่องมือ รายละเอียดทางเทคนิค ประวัติการสอบเทียบ การบำรุงรักษา และผู้รับผิดชอบ

ต้องออกแบบตารางให้เหมาะสม ใส่สูตรคำนวณที่ถูกต้อง สร้างกราฟควบคุม และตรวจสอบความถูกต้อง

ควรจัดโครงสร้างโฟลเดอร์ให้เป็นระบบ ตั้งชื่อไฟล์ให้สื่อความหมาย และสำรองข้อมูลสม่ำเสมอ

ต้องระวังการจัดรูปแบบ การสะกดคำ การบันทึกไฟล์ และการสำรองข้อมูล

ต้องรวบรวมข้อมูลให้ครบถ้วน วิเคราะห์ข้อมูล นำเสนอด้วยกราฟหรือตาราง และจัดรูปแบบให้น่าอ่าน

ต้องเลือกใช้สถิติที่เหมาะสม ตรวจสอบข้อมูล ทวนสอบการคำนวณ และแปลผลอย่างถูกต้อง

ต้องระวังเรื่องความปลอดภัยของข้อมูล การส่งถึงผู้รับที่ถูกต้อง การแนบไฟล์ และการสำรองข้อมูล

ควรมีโครงสร้างการจัดเก็บที่ชัดเจน การตั้งชื่อไฟล์ที่เป็นระบบ การควบคุมเวอร์ชัน และการสำรองข้อมูล

ต้องควบคุมการแก้ไข การเข้าถึง การสำรองข้อมูล และรูปแบบของไฟล์ที่เหมาะสม

ช่วยในการชี้บ่งตัวอย่าง ติดตามสถานะ ลดความผิดพลาดในการป้อนข้อมูล และเพิ่มความรวดเร็วในการทำงาน

ต้องออกแบบโครงสร้างให้เหมาะสม กำหนดสิทธิ์การเข้าถึง มีระบบสำรองข้อมูล และตรวจสอบความถูกต้อง

ต้องเลือกชนิดกราฟให้เหมาะสม มีการระบุหน่วย ใส่คำอธิบายให้ชัดเจน และจัดรูปแบบให้อ่านง่าย

ช่วยลดความผิดพลาดจากการป้อนข้อมูล ประหยัดเวลา และสามารถจัดเก็บข้อมูลดิบได้

ต้องตรวจสอบสูตรคำนวณ ล็อคสูตร ทวนสอบผลการคำนวณ และสำรองไฟล์

ต้องตรวจสอบความถูกต้องของการคำนวณ การคัดลอกข้อมูล การจัดรูปแบบ และการพิมพ์ผล

ใช้รหัสผ่าน จำกัดสิทธิ์การเข้าถึง เข้ารหัสข้อมูลสำคัญ อัพเดทระบบป้องกันไวรัส และมีระบบไฟร์วอลล์

ควรสำรองข้อมูลเป็นประจำ เก็บในหลายที่ ทดสอบการกู้คืนข้อมูล และเก็บในสถานที่ปลอดภัย

Laboratory Information Management System (LIMS) เป็นซอฟต์แวร์ที่ใช้ในการจัดการข้อมูลห้องปฏิบัติการ ตั้งแต่การรับตัวอย่างจนถึงการรายงานผล

โปรแกรม Microsoft Excel มีประโยชน์อย่างไรในการจัดการข้อมูลห้องปฏิบัติการ

ต้องประเมินความต้องการฝึกอบรม จัดทำแผน ดำเนินการฝึกอบรม ประเมินประสิทธิผล และเก็บบันทึก

ควรทำการทบทวนอย่างน้อยปีละครั้ง และเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญในระบบคุณภาพ

วัสดุอ้างอิงใช้ในการตรวจสอบความถูกต้องของผลการทดสอบ การสอบเทียบเครื่องมือ และการควบคุมคุณภาพ

ต้องมีนโยบายและวิธีปฏิบัติในการรักษาความลับ จำกัดการเข้าถึงข้อมูล และต้องได้รับความยินยอมจากลูกค้าก่อนเปิดเผยข้อมูล

แผนควบคุมคุณภาพควรระบุวิธีการควบคุม ความถี่ เกณฑ์การยอมรับ และการดำเนินการเมื่อผลไม่เป็นไปตามเกณฑ์

เพื่อประเมินว่าระบบคุณภาพมีการนำไปปฏิบัติและรักษาไว้อย่างมีประสิทธิผล และเป็นไปตามข้อกำหนด

บันทึกคุณภาพต้องเก็บในสภาพที่อ่านง่าย ปลอดภัย เข้าถึงได้เฉพาะผู้มีสิทธิ์ และเก็บตามระยะเวลาที่กำหนด

ทวนสอบโดยการตรวจสอบการคำนวณ การบันทึกข้อมูล การควบคุมคุณภาพ และการทดสอบซ้ำโดยผู้ทดสอบอื่น

ต้องมีการบันทึกข้อร้องเรียน วิเคราะห์สาเหตุ กำหนดแนวทางแก้ไข ติดตามผล และแจ้งผลกลับไปยังผู้ร้องเรียน

รายงานผลการทดสอบควรมีข้อมูลตัวอย่าง วิธีทดสอบ ผลการทดสอบ ค่าความไม่แน่นอน และลายมือชื่อผู้มีอำนาจรับรองผล

Proficiency Testing คือการเปรียบเทียบผลการทดสอบระหว่างห้องปฏิบัติการ เพื่อประเมินความสามารถในการทดสอบ

การประมาณค่าความไม่แน่นอนช่วยบ่งบอกคุณภาพของผลการวัด ทำให้สามารถประเมินความน่าเชื่อถือของผลการทดสอบและการตัดสินใจ

ตัวอย่างต้องได้รับการชี้บ่งที่ชัดเจน เก็บรักษาในสภาวะที่เหมาะสม มีระบบการติดตามตัวอย่าง และมีการบันทึกข้อมูลที่เกี่ยวข้องครบถ้วน

การควบคุมคุณภาพภายในทำได้โดยการใช้ control chart การทำ duplicate analysis การใช้ certified reference material และการทำ method blank

Method Validation เป็นการพิสูจน์ยืนยันว่าวิธีทดสอบมีความเหมาะสมตามวัตถุประสงค์การใช้งาน โดยประเมินพารามิเตอร์ต่างๆ เช่น ความแม่น ความเที่ยง ขีดจำกัดการตรวจวัด

การควบคุมเอกสารมีวัตถุประสงค์เพื่อให้มั่นใจว่ามีการใช้เอกสารฉบับล่าสุดที่ได้รับการอนุมัติ และป้องกันการใช้เอกสารที่ยกเลิกแล้ว

การสอบเทียบเครื่องมือช่วยให้มั่นใจว่าเครื่องมือให้ผลการวัดที่ถูกต้อง แม่นยำ และสามารถสอบกลับได้ถึงมาตรฐานระดับชาติหรือนานาชาติ

คู่มือขั้นตอนการปฏิบัติงาน (Standard Operating Procedure: SOP) เป็นเอกสารที่อธิบายรายละเอียดขั้นตอนการปฏิบัติงาน

การทวนสอบวิธีทดสอบคือการยืนยันว่าวิธีทดสอบที่เลือกใช้มีความเหมาะสมกับวัตถุประสงค์การใช้งาน โดยการประเมินคุณลักษณะของวิธี

ข้อใดคือวัตถุประสงค์หลักของระบบ ISO/IEC 17025

การแพร่แบบฟาซิลิเทตคือการแพร่ผ่านเยื่อเซลล์โดยอาศัยโปรตีนขนส่งช่วยในการเคลื่อนที่ของสาร

วัฏจักรเครบส์เกิดขึ้นในเมทริกซ์ของไมโทคอนเดรีย เป็นส่วนหนึ่งของการหายใจระดับเซลล์

การเรียงตัวของอิเล็กตรอนเป็นไปตามกฎของเอาฟบาว (Aufbau principle) โดยจะเติมในระดับพลังงานต่ำก่อนระดับพลังงานสูง

กฎการแยกตัว (Law of Segregation) ระบุว่าแอลลีลของยีนจะแยกจากกันในระหว่างการสร้างเซลล์สืบพันธุ์

RNA มีน้ำตาลไรโบส มียูราซิลแทนไทมีน และเป็นสายเดี่ยว ในขณะที่ DNA มีน้ำตาลดีออกซีไรโบส มีไทมีน และเป็นสายคู่

อุณหภูมิ pH ความเข้มข้นของสับสเตรตและเอนไซม์ และตัวยับยั้งมีผลต่อการทำงานของเอนไซม์

กรดอะมิโนประกอบด้วยหมู่อะมิโน (NH2) หมู่คาร์บอกซิล (COOH) และหมู่ R ที่แตกต่างกันในแต่ละชนิด

การหายใจระดับเซลล์เกิดขึ้นที่ไมโทคอนเดรีย ซึ่งเป็นแหล่งผลิตพลังงาน ATP หลักของเซลล์

พันธะโคเวเลนต์คือพันธะเคมีที่เกิดจากการใช้อิเล็กตรอนร่วมกันระหว่างอะตอม

ออสโมซิสคือการเคลื่อนที่ของน้ำผ่านเยื่อเลือกผ่านจากบริเวณที่มีความเข้มข้นของสารละลายต่ำไปยังบริเวณที่มีความเข้มข้นสูง

สารละลายบัฟเฟอร์คือสารละลายที่สามารถต้านทานการเปลี่ยนแปลง pH เมื่อมีการเติมกรดหรือเบสเล็กน้อย

แบคทีเรียกรดแลคติก เช่น Lactobacillus bulgaricus และ Streptococcus thermophilus ใช้ในการหมักนมให้เป็นโยเกิร์ต

การแบ่งเซลล์แบบไมโทซิสให้เซลล์ลูก 2 เซลล์ที่มีจำนวนโครโมโซมเท่ากับเซลล์แม่ (2n)

pH 7 คือค่าความเป็นกรด-ด่างที่เป็นกลาง แสดงว่ามีความเข้มข้นของ H+ และ OH- เท่ากัน

เอนไซม์คือโปรตีนที่ทำหน้าที่เป็นตัวเร่งปฏิกิริยาชีวเคมี โดยลดพลังงานก่อกัมมันต์ของปฏิกิริยา

การสังเคราะห์ด้วยแสงเกิดขึ้นที่คลอโรพลาสต์ ซึ่งเป็นออร์แกเนลล์ที่มีคลอโรฟิลล์สำหรับดักจับพลังงานแสง

DNA มีหน่วยย่อยคือนิวคลีโอไทด์ ซึ่งประกอบด้วยน้ำตาลดีออกซีไรโบส เบสไนโตรเจน และหมู่ฟอสเฟต

กลูโคสเป็นแหล่งพลังงานหลักของเซลล์ เพราะสามารถสลายตัวผ่านกระบวนการไกลโคไลซิสและวัฏจักรเครบส์ให้พลังงานในรูป ATP

อะตอมประกอบด้วยอนุภาคมูลฐาน 3 ชนิด คือ โปรตอน (ประจุบวก) นิวตรอน (ไม่มีประจุ) และอิเล็กตรอน (ประจุลบ)

เมื่อเติมน้ำส้มสายชูลงในเบกกิ้งโซดาจะเกิดปฏิกิริยาอะไร

ต้องปิดฝาหลอดให้สนิท จับหลอดให้มั่นคง กดหลอดลงบนแท่นเบาๆ และใช้ความเร็วที่เหมาะสม

PCR เป็นการเพิ่มจำนวนดีเอ็นเอโดยใช้อุณหภูมิ 3 ระดับ คือ denaturation, annealing และ extension ทำซ้ำหลายรอบ

ควรล้างให้สะอาด ผึ่งให้แห้ง เก็บในที่แห้ง สะอาด และปลอดภัย โดยแยกประเภทและขนาดให้เป็นระเบียบ

ต้องทำการ calibrate เครื่องด้วยสารมาตรฐาน ล้างหัววัดด้วยน้ำกลั่นก่อนและหลังใช้งาน และวัดที่อุณหภูมิคงที่

ต้องเปิดพัดลมก่อนใช้งาน ปรับระดับหน้าต่างให้เหมาะสม ทำงานห่างจากช่องเปิดอย่างน้อย 6 นิ้ว และไม่วางของกีดขวางการไหลของอากาศ

autoclave ใช้หลักการฆ่าเชื้อด้วยไอน้ำร้อนภายใต้ความดัน ที่อุณหภูมิ 121°C ความดัน 15 psi เป็นเวลา 15-20 นาที

blank คือตัวอย่างที่ไม่มีสารที่ต้องการวิเคราะห์ ใช้เพื่อหักลบค่าพื้นหลังออกจากการวัดตัวอย่างจริง

ต้องถือ micropipette ในแนวตั้ง กดปุ่มช้าๆ จนถึงจุดแรก จุ่ม tip ในสารละลายประมาณ 3-4 มม. แล้วปล่อยปุ่มช้าๆ

hot plate stirrer ใช้สำหรับให้ความร้อนและกวนสารละลายไปพร้อมกัน โดยใช้แท่งแม่เหล็กในการกวน

ต้องทำการ calibrate เครื่องด้วยสารมาตรฐาน ทำความสะอาดหลอดใส่ตัวอย่างให้ปราศจากรอยนิ้วมือ และวัดที่อุณหภูมิคงที่

สารละลายมาตรฐานควรเก็บในขวดสีชา ที่อุณหภูมิเหมาะสม ปิดฝาให้สนิท และติดฉลากระบุรายละเอียดให้ชัดเจน

ต้องเปิดพัดลมก่อนใช้งาน 15-30 นาที ฉีดพ่นแอลกอฮอล์ทำความสะอาดพื้นผิว และทำงานในพื้นที่ที่สะอาด ไม่วางของกีดขวางการไหลของอากาศ

centrifuge ใช้หลักการหมุนเหวี่ยงด้วยความเร็วสูง ทำให้อนุภาคที่มีความหนาแน่นต่างกันแยกออกจากกันตามแรงเหวี่ยงหนีศูนย์กลาง

serial dilution คือการเจือจางสารละลายเป็นลำดับขั้น โดยแต่ละขั้นจะมีความเข้มข้นลดลงตามสัดส่วนที่กำหนด เช่น 1:10, 1:100 เป็นต้น

spectrophotometer ใช้วัดค่าการดูดกลืนแสงของสารละลาย โดยอาศัยหลักการที่สารแต่ละชนิดจะดูดกลืนแสงที่ความยาวคลื่นต่างกัน

การใช้ autopipette ที่ถูกต้องต้องตั้งปริมาตรที่ต้องการ กดปุ่มดูดสารจนถึงจุดที่หนึ่ง ดูดสารให้ tip จุ่มในสารละลายประมาณ 3-4 มม. และกดปล่อยสารอย่างช้าๆ

อุณหภูมิที่เหมาะสมสำหรับการเก็บสารเคมีทั่วไปคือ 15-25°C เนื่องจากเป็นอุณหภูมิที่ไม่ร้อนหรือเย็นเกินไป ซึ่งอาจทำให้สารเคมีเสื่อมสภาพ

การใช้เครื่องชั่งที่ถูกต้องต้องปรับระดับฟองอากาศให้อยู่กึ่งกลาง ทำการ zero ก่อนใช้งาน และต้องวางเครื่องชั่งในที่มั่นคง ไม่สั่นสะเทือน